Keuzelijst 2022-2023

Een eeuw van licht. Het leven van Christiaan Huygens

Hugh Aldersey-Williams
G22-01
Thomas Rap, 2020, 415 p.

Christiaan Huygens (1629-1695) was de grootste wetenschapper in de periode tussen Galilei en Newton. Hij is vooral bekend om zijn nauwkeurig lopende slingerklok en zijn ontdekking met een zelfgebouwde telescoop van een maan en de ring van Saturnus. Hij ontwierp een golftheorie van het licht, introduceerde wiskundige formules voor natuurkundige wetten, bestudeerde de wiskunde van kansspelen en speculeerde over leven op andere planeten. Naast lid van de Royal Society of London was hij zestien jaar lang in dienst van de Franse Académie royale des sciences en spande hij zich in om wetenschappelijk onderzoek te internationaliseren. In deze boeiende, ook voor natuurkundige leken goed te volgen, biografie wordt tevens aandacht besteed aan schilderkunst, architectuur, dichtkunst en muziek, waarmee zijn vader Constantijn zich graag bezighield, en dit alles tegen de achtergrond van de politieke gebeurtenissen in de Republiek en daarbuiten.

Dit boek is alleen als e-book verkrijgbaar. 

Links genoemd in de leeswijzer

De lijfarts van de koning. Het avontuurlijke leven van Franz Joseph Harbour

Catharina Th. Bakker
G22-02
De Walburg Pers, 2020, 330 p.

De Lijfarts van de Koning is een levendig geschreven biografie van een onbekende historische figuur, Franz Joseph Harbaur, lijfarts van koning Willem I. Harbaur leefde in een onstuimige tijd; hij was geboren in de Elzas, een Duitssprekend gebied dat tot Frankrijk hoorde. Hij maakte de Franse Revolutie van 1789 mee en de nasleep daarvan in de vorm van veel oorlogen en grote maatschappelijke veranderingen. De man heeft in de loop van zijn leven veel hindernissen overwonnen, veel gereisd en een glanzende carrière gemaakt: van dorpsjongen uit de Elzas tot lijfarts van koning Willem I en grondlegger van de organisatie van de Nederlandse gezondheidszorg. Op de schutbladen van het boek is een kaart van Europa afgebeeld, waarin zijn reizen - met jaartallen! - worden weergegeven. Het boek is onderhoudend geschreven, toont veel aspecten van de maatschappij tijdens en na de Franse revolutie en is rijk geïllustreerd.

De Lage Landen. Een geschiedenis voor vandaag

Marnix Beyen
G22-03
Ons Erfdeel VZW, 2021, 223 p.

De Lage Landen is een vergelijkende politieke geschiedenis van België en Nederland, geschreven door de bekende Belgische en Nederlandse historici Marnix Beyen, Judith Pollmann en Henk te Velde. In België staan burgers wantrouwend tegenover de overheid terwijl Nederland juist een bestuurscultuur heeft. De auteurs onderzoeken waarom beide landen, ondanks hun gemeenschappelijke verleden, zulke verschillende politieke culturen ontwikkelden. Ze hebben zich daarbij een moeilijke opgave gesteld door de geschiedenis vanaf de middeleeuwen tot en met nu te willen beschrijven en vergelijken in slechts 230 bladzijden. Dit boek bevat dan ook geen volledige geschiedenissen van beide landen, maar concentreert zich op een centraal, uitermate actueel thema: de verhouding tussen burgers en overheid. Dat betekent dat sommige onderwerpen slechts globaal behandeld worden en dat enige voorkennis van de Nederlandse en Belgische geschiedenis noodzakelijk is. De volhardende lezer van dit compacte, maar helder geschreven, boek wordt beloond met rake observaties en verrassende inzichten in de politieke verschillen tussen de Lage Landen. Het boek heeft alles in zich om tot een interessante discussie te leiden. 

Links genoemd in de leeswijzer

* Alleen te lezen voor abonnees.

Willem Drees. Daadkracht en idealisme

Jelle Gaemers
G22-04
Boom, 2021, 428 p.
  • Gesproken boek

“Vadertje Drees” wie kent hem niet? Maar wie was Drees nou echt? Is het niet hoog tijd voor een goed en handzaam overzicht van het leven van Drees? In de jaren 2003 tot 2014 publiceerden Hans Daalder en Jelle Gaemers een vijfdelige, inmiddels uitverkochte wetenschappelijke biografie van Willem Drees. Dit boek is erop gebaseerd, maar is geen samenvatting, maar een gecondenseerde versie ervan waarvan vele hoofdstukken zijn herschreven op basis van nieuwe bronnen en recente publicaties. Daardoor is een handzaam, goed leesbaar en overzichtelijk boek ontstaan over het tijdperk-Drees waarin de auteur korte metten maakt met mythen en misverstanden en waarin hij een scherp portret tekent van Drees als een strijdbare socialist en een daadkrachtig bestuurder. Het boek is genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs 2021 en heeft de shortlist bereikt. 

Links genoemd in de leeswijzer 

  • Verwijzingen naar recensies (zoek naar Gaemers)

De dochters van Jalta. De Churchills, Roosevelts en Harrimans en het einde van de WO II

Catherine Grace-Katz
G22-09
Spectrum, 2021, 356 p.
  • Gesproken boek

Deze vermakelijke geschiedenis staat boordevol levendige persoonlijkheden, schipperende assistenten en insider-observaties over een cruciaal moment in de geschiedenis. U kijkt door de ogen van drie vrouwelijke aanwezigen die er zonder enige officiële functie gedurende de hele periode bij waren, naar de conferentie van Jalta. De beroemde Conferentie van Jalta in februari 1945 waar de grote drie Roosevelt, Churchill en Stalin besprekingen voerden over het einde van de oorlog en de naoorlogse wereldordening. Gaandeweg wordt in dit boek duidelijk dat zij vooral de persoonlijke assistent en vertrouwenspersoon van hun vader waren, terwijl zij in de naoorlogse jaren vaak enigszins denigrerend beschouwd werden als een soort deftige gezelschapsdames. Bovendien moesten zij de broze gezondheid van hun vader bewaken. De Amerikaans president Roosevelt bijv. mocht van zijn lijfarts maar vier uur per dag werken en de grote hoeveelheden kaviaar en wodka die tijdens talloze toosten door de delegaties werden aangeboden, waren een ramp voor hem. De dames waren: Kathleen (Kathy) Harriman, dochter van de VS-ambassadeur in Moskou W. Averell Harriman, Anna Roosevelt, dochter van de Amerikaanse president, en Sarah Churchill, dochter van de Britse eerste minister Winston Churchill. Tijdens de conferentie zouden deze ‘dochters van Jalta’ veel met elkaar optrekken. Door de conferentie van Jalta te beschouwen vanuit het perspectief van deze drie vrouwen en de bijzondere vader-dochter-verhoudingen, is een origineel en afwisselend boek ontstaan, dat de menselijke kant onthult die ten grondslag ligt aan de politiek. 

Links genoemd in de leeswijzer 

Nederlands slavernijverleden. Historische inzichten en het debat nu

Henk den Heijer
G22-06
Walburg Pers, 2021, 296 p.
  • Gesproken boek

Een verhelderend boek over een gevoelig onderwerp. Henk den Heijer geeft niet alleen een beeld van het Nederlandse slavernijverleden in het Atlantische gebied, de slavenhandel, het plantagestelsel en de positie van slaven in de koloniën, maar gaat ook in op het debat over slavernij en rekent af met hardnekkige mythen over dit thema. Een daarvan is de veel gehoorde stelling als zou de Amsterdamse grachtengordel gebouwd zijn met het bloed van slaven. Maar volgens de schrijver was de grachtengordel al voltooid voordat de Nederlandse slavenhandel echt op gang was gekomen. Den Heijer heeft een genuanceerd verhaal geschreven waarin hij pijnlijke vragen niet uit de weg is gegaan. 

Links genoemd in de leeswijzer 

Extra links * Op de websites van het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek kun je zoeken naar gespecialiseerde informatie of naar originele stukken met betrekking tot slavernij. Als zoekterm kun je bijvoorbeeld 'slavernijverleden' gebruiken.

Verborgen levens, publieke figuren. Romeinse vrouwen buiten Rome

Emily Hemelrijk
G22-05
Athenaeum - Polak & van Gennep, 2021, 255 p.
  • Gesproken boek

Wie aan Romeinse vrouwen denkt, denkt aan Vestaalse maagden, trouwe echtgenotes, gevierde minnaressen of machtsbeluste keizerinnen: de vrouwen van Rome zoals we die kennen uit de antieke literatuur. Gezien door de ogen van mannen uit de elite. Maar hoe zat het met de talloze inwoonsters van andere Romeinse steden? Welke rol speelden zij in het stedelijk leven van Italië en in de provincies van het uitgestrekte Romeinse rijk? Dit boek neemt de lezer mee in een zoektocht naar de openbare functies die Romeinse vrouwen bekleedden. Zo ontstaat een heel ander beeld van Romeinse vrouwen. Gezien door hun eigen ogen. Als weldoensters, priesteressen en patronessen van steden en verenigingen gaven ze vorm aan het stedelijk leven en verwierven ze aanzien en respect. Hun privéleven blijft voor ons verborgen, maar als publieke figuren drukten zij hun stempel op de Romeinse samenleving. Een verrassend boek dat bekroond werd met de Homerusprijs 2022. 

Links genoemd in de leeswijzer 

Bloed in de rivier. Het onbekende verhaal van de massale slavenopstand in een Nederlandse kolonie

Marjoleine Kars
G22-07
Atlas Contact, 2021, 296 p.
  • Gesproken boek

Dit boek schetst een levendig en fascinerend beeld van de interne dynamiek en politiek in de vergeten slavenopstand in de Nederlandse kolonie Berbice in 1763 en tevens van het functioneren van een 18e-eeuwse plantagekolonie in het Atlantisch gebied. Deze massale en gewapende opstand bracht het Nederlandse gezag een jaar lang aan het wankelen. Alleen met hulp uit de buurkoloniën, het moederland en van inheemse groepen bleef de kolonie behouden. De kracht van dit boek is dat slavernijhistoricus Marjoleine Kars niet alleen de Europese kant van het verhaal belicht, maar ook die van de opstandelingen. Aan de hand van brieven van de gouverneur van Berbice met de rebellen en 900 verhoorverslagen van gevangengenomen opstandelingen, laat Kars zien hoe de rebellen vochten tegen de Nederlanders en de inheemsen, hoe ze stand wisten te houden in de jungle en hoe zij hun leven in vrijheid voor zich zagen. Dit hoogst actuele en vlot geschreven boek vormt een belangrijke aanvulling op onze kennis van vroegmoderne (slaven)opstanden en op het Nederlandse koloniale verleden. 

Links genoemd in de leeswijzer 

Koningen van Shanghai. Hoe twee rivaliserense Joodse families meebouwden aan het moderne China

Jonathan Kaufman
G22-08
Prometheus, 2021, 347 p.
  • Braille-lezen
  • Gesproken boek

Het boek vertelt het verhaal van twee joodse families die in de negentiende eeuw uit Bagdad vluchtten en na enige omzwervingen in Shanghai terechtkwamen. Daar werden ze steenrijk met de smokkel van opium, de bouw van onroerend goed en de economische ontwikkeling van de regio. Door toedoen van hun nazaten, Victor Sassoon en Lawrence en Horace Kadoorie, groeide Shanghai binnen enkele jaren uit tot ‘het Parijs van de Oriënt’. Door de speciale status van Shanghai als Internationale Vestiging zagen deze drie mannen in de jaren dertig van de twintigste eeuw kans 18.000 Europese joden in Shanghai onder te brengen en uit de klauwen van de nazi’s te redden. Ook tijdens de Japanse bezetting bleven deze vluchtelingen ongemoeid. Pas met de overname van Shanghai door de communisten was de rol van de tycoons in Shanghai uitgespeeld. Koningen van Shanghai is een fascinerende geschiedenis over ongehoorde rijkdom en weelde, ontreddering en grote persoonlijke moed.

Erasmus. Dwarsdenker. Een biografie

Sandra Langereis
G22-10
De Bezige Bij, 2021, 701 p.
  • Gesproken boek

Elke Nederlander kent de naam Erasmus, al was het alleen maar van de Erasmusbrug of het Erasmus¬ziekenhuis. Maar wie was Erasmus? In dit erudiete, onderhoudend geschreven boek geeft Sandra Langereis een antwoord op deze vraag. We volgen Erasmus op zijn levensweg die bepaald niet over rozen ging. Erasmus was een kind van zijn tijd. Met hem beleven we de grote ontwikkelingen als humanisme, reformatie en de boekdrukkunst die de overgang tussen middeleeuwen en vroegmoderne tijd markeren. Wie na 700 bladzijden het boek dichtslaat slaakt geen zucht van verlichting maar van spijt, zoveel moeite kost het om afscheid te nemen van iemand die bijna een vriend is geworden. Geen wonder dat het boek de Libris Geschiedenis Prijs 2021 heeft gewonnen.

Keizer Karel V. Landsheer van de Nederlanden, Habsburgs wereldheerser

Geoffrey Parker
G22-11
Omniboek, 2020, 607 p.

In dit werkelijk prachtig vormgegeven boek maakt Parker ons deelgenoot van de mogelijk- en onmogelijkheden in het leven en bestuur van Karel V, de eerste monarch die zich waarlijk heerser over een wereldrijk mocht noemen. Parker heeft in deze biografie, vloeiend leesbaar vertaald door Arnout van Cruyningen, de boeiende periode van de regering van Karel (1500 - 1558) op het breukvlak van Middeleeuwen naar de vroeg¬moderne tijd, op zijn bekende wijze, goed en vlot geschreven, tot leven gebracht. Keizer Karel V is een zeer gedetailleerde biografie over de machtigste vorst die de Lage Landen ooit heeft gekend. De auteur heeft een uitgebreid bronnenonderzoek gedaan naar het leven van deze heerser over een onmogelijk groot rijk, Zijn jonge jaren, zijn liefdesleven, zijn erfdeel. Hij kon putten uit brieven, proclamaties, verzoekschriften, lijvige rapporten en uit vrijwel onleesbare kattebelletjes. Alles is grondig onderzocht. Veel nieuwe bronnen werden gevonden, wat leidt tot verrassende nieuwe inzichten. In smeuïge en soms verbijsterende verhalen komt Karel als een echt mens tot ons. 

Links genoemd in de leeswijzer 

  • Interview met Geoffrey Parker in Historisch Nieuwsblad

Max Blokzijl. Opkomst en ondergang van een journalist

Kees Schaepman
G22-12
Walburg Pers, 2020, 239 p.

Max Blokzijl was ooit een gevierd cabaretier en een alom gerespecteerde en gewaardeerde journalist. Als correspondent van het Algemeen Handelsblad in Berlijn in de jaren van de Weimar Republiek maakte hij de opkomst van het nationaalsocialisme van Adolf Hitler van nabij mee. In de jaren dertig werd hij bekeerd tot het nationaal¬socialisme en werd hij, eerst geheim, lid van de NSB; in de oorlogsjaren werd hij een vertrouwd adviseur van Anton Mussert en groeide hij uit tot een welbespraakte radiocommentator die in zijn praatjes commentaar leverde op ‘brandende kwesties’. Veel van zijn radiopraatjes werden ook als brochure gepubliceerd. In 1945 werd hij de eerste ter dood veroordeelde collaborateur wiens vonnis ook inderdaad werd uitgevoerd. In dit boek reconstrueert de auteur de ‘Werdegang’ van de man die van alom gerespecteerd journalist uitgroeide tot gehate propagandist van het nationaalsocialisme en daarin volhardde tot het bittere einde. Onontkoombaar komt ook de vraag aan de orde of zijn doodstraf terecht was. 

Links genoemd in de Leeswijzer 

Van Augustus tot Constantijn, De geschiedenis van het Romeinse Rijk aan de hand van tien keizers

Barry Strauss
G22-13
Omniboek, 2021, 332 p.

De schrijver behandelt op toegankelijke wijze de tien belangrijkste Romeinse keizers uit de periode 27 voor Christus - 330 na Christus in de vorm van korte biografieën van elk van hen. Doordat er steeds binnen die biografieën een bruggetje is gemaakt naar de volgende periode, krijgt de lezer een globale indruk van de geschiedenis van drie en een halve eeuw Romeins Keizerrijk, zowel wat betreft bestuurlijke veranderingen als een aantal aspecten van de sociale ontwikkelingen. De auteur schenkt opmerkelijk veel aandacht aan de activiteiten van de keizers als bouwheer en aan de rol van de vrouwen en moeders van de keizers, die op de achtergrond veel invloed hebben gehad. De tekst wordt voorafgegaan door (vereenvoudigde) genealogieën van de betreffende keizerlijke families en door kaartjes van Rome en het Rijk. 

Links genoemd in de leeswijzer 

De Franken. Middeleeuwse geschiedenis van de Lage Landen

Luit van der Tuuk
G22-14
Omniboek, 2021, 274 p.
  • Gesproken boek

In dit boek belicht Luit van der Tuuk een vrij onbekend deel van onze vaderlandse geschiedenis. Nederland was eeuwenlang onderdeel van het Frankische Rijk en is daarmee deel van de Frankische geschiedenis. Aan de hand van zestien heersersportretten voert de schrijver ons door ca. 500 jaar geschiedenis. Hij verlevendigt en verduidelijkt zijn verhaal met bronfragmenten, illustraties en stambomen. Voor iedereen die eens kennis wil maken met dit ‘duistere’ deel van onze geschiedenis.

Mussolini. De eerste fascist

Hans Woller
G22-15
Alfabet Uitgevers, 2021, 312 p.

Mussert was een bewonderaar van Mussolini. Hij was niet de enige, Winston Churchill was ook een bewonderaar van deze ‘krachtige leider’ en Hitler bleef altijd erg jaloers op de staatsgreep van Mussolini in 1922. Terwijl we over Mussert, Churchill en Hitler veel weten, bleef in Nederland de kennis over Mussolini nogal bescheiden. Met deze beknopte biografie van een volgens Woller ‘seksverslaafde’ Mussolini zou daar een einde aan kunnen komen. Woller wil een beknopt en helder overzicht bieden. Dat lukt goed vanaf hoofdstuk vier. De eerste drie hoofdstukken lezen door de vele namen en groeperingen lastiger. Woller laat zien hoe Mussolini langzamerhand het marxisme losliet en een ‘derde weg’ zocht tussen het marxisme en het liberaal-burgerlijke kapitalisme. Woller beschrijft diens jonge jaren en hoe iemand uit een ‘rood nest’ zo’n route naar dictatoriale macht kon afleggen. Die ontwikkeling en het gruwelijke einde van Mussolini worden goed neergezet. 

Links genoemd in de leeswijzer 



Boeken die wat minder makkelijk te lezen zijn, meer studie vergen, of erg omvangrijk zijn zijn in deze lijst voorzien van twee 'boekjes'.